Aylık arşivler: Ekim 2023

Bayraktar: Rosatom, Türk yenilenebilir enerji pazarına yatırım yapmak istiyor

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Rusya’nın başkenti Moskova’da düzenlenen Rus Enerji Haftası kapsamında gerçekleştirilen “Teknolojik egemenlik ve düşük karbon enerjisi: Geleceğe bakmak” başlıklı oturumda konuştu.

Enerji konusunda geleneksel zorluğun, enerjinin güvenilir ve düşük maliyetli bir şekilde tüketiciye tedarik edilmesi olduğuna işaret eden Bayraktar, “Şimdi ise enerjinin güvenilir ve düşük maliyetli bir şekilde tedarik edilmesinin yanı sıra çevre dostu olarak da tedariki yeni bir zorluk olarak önümüze çıkıyor.” ifadesini kullandı.

Söz konusu zorlukların Türk enerji pazarında da geçerli olduğunu belirten Bayraktar, “Çünkü biz büyüyen bir pazarız, enerji talebimiz hem elektrik hem de doğalgaz tarafında artıyor. Son 20 yılda yaklaşık 3 kat bir artış yaşandı. Enerji talebimiz her yıl yüzde 4,7 artıyor ve bu eğilimin 20 yıl boyunca devam edeceğini düşünüyoruz.” dedi.

Bakan Bayraktar, bu nedenle Türkiye’de enerji üretimine yönelik önemli miktarda yatırım yapılması gerektiğinin altını çizdi.

Türkiye’nin karbon nötr hedefi

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, 2053 itibarıyla karbon nötre ulaşma hedefini iki yıl önce duyurduğunu anımsatan Bayraktar, “Sadece 30 yıl vaktimiz var ve tüm enerji sistemimizi, tarımdan ulaşıma ve sanayiye, tüm sektörlerimizi dönüştürmemiz gerekiyor. Ekonominin tüm sektörlerinde enerji alanında dönüşüm gerçekleştirmemiz gerekiyor.” diye konuştu.

Türkiye’nin enerjide karbon nötre ulaşmak için önemli yatırımlar yaptığını vurgulayan Bayraktar, “Öncelikle yenilenebilir enerjide önemli bir potansiyele sahibiz. Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev de Türk yenilenebilir enerji pazarına yatırım yapmak istiyor. Şu anda güneş ve rüzgar enerjisine yönelik projeler geliştiriyoruz.” dedi.

Bakan Bayraktar, Türk enerji sektöründe yenilenebilir enerjinin artan önemine işaret ederek, “Türkiye’nin kurulu gücünün yüzde 55’i yenilenebilir enerjiden geliyor ve bunu daha da artırmak istiyoruz. 2035’e kadar güneş ve rüzgar enerjisinde kurulu gücümüzü her yıl 5 gigavat artırmamız gerekiyor. Güneş ve rüzgarda ilave yenilenebilir enerji kurulumumuz 12 yılda 60 gigavata ulaşacak.” ifadesini kullandı.

Enerji verimliliğin de önemli bir konu olduğunu vurgulayan Bayraktar, tüm ekonomide enerji üretiminin ve tüketiminin verimli bir şekilde gerçekleştirilmesi gerektiğini söyledi.

Türkiye’nin nükleer enerji ihtiyacı

Rosatom’un, Rusya ile imzalanan anlaşma doğrultusunda Akkuyu Nükleer Güç Santrali’ni (NGS) inşa ettiğini belirten Bayraktar, “Ancak uzun vadede nükleer enerjide en az 20 gigavat kurulu güce ihtiyacımız var. Akkuyu’nun kapasitesi 4,8 gigavat, ancak ikinci ve üçüncü nükleer santrallere de ihtiyacımız var. Rosatom da Sinop’ta planladığımız nükleer enerji santraline büyük ilgi gösteriyor.” diye konuştu.

Akkuyu NGS’de inşaat çalışmalarının on binlerce çalışanla birlikte etkin bir şekilde yürütüldüğünü dile getiren Bayraktar, “İki hafta önce sahadaydık. Hedefimiz, ilk reaktörden 2024’te elektrik üretmek. Takip eden yıllarda da tüm güç santralini faaliyete alacağız. Enerji ihtiyacımızın yüzde 10’u bu tesisten gelecek ve bu da 30 ila 35 milyon ton karbon emisyonundan kaçınmamızı sağlayacak.” bilgisini verdi.

Bayraktar, küçük modüler reaktörler alanında da çözümler için adımlar attıklarını söyledi.

“Enerji tedarikinde doğru dengeyi bulmamız gerekiyor”

Türkiye’de rekabetçi ve düşük maliyetli enerji tedarikine önem verdiklerini belirten Bakan Bayraktar, şunları kaydetti:

“Sanayimize, hane halkımıza, rekabetçi ve düşük maliyetli enerji tedariki sağlamamız gerekiyor. Türkiye, bir sanayi ülkesi olarak üretim noktasında çok yüksek bir kapasiteye sahip ve elektrik ve doğalgazda güvenilir enerjiye de ihtiyaçları var. Güvenilir ve rekabetçi enerji tedarikinde doğru dengeyi bulmamız gerekiyor.”

Yenilenebilir enerji alanının da teknolojik gelişmelerle birlikte rekabetçi hale geldiğini söyleyen Bayraktar, “En önemlisi, pazara rekabetçi, düşük maliyetli ve güvenilir enerjiyi tedarik etmek. Nükleer enerji planlarımız da buna uyumlu görünüyor ve bunun böyle devam edeceğini umuyoruz.” dedi.

Spot piyasada elektrik fiyatları (11.10.2023)

Enerji Piyasaları İşletme AŞ verilerine göre, spot elektrik piyasasında işlem hacmi bugün, düne göre yüzde 12,4 artarak 1 milyar 219 milyon 837 bin 231 lira oldu.

Gün öncesi piyasada 1 megavatsaat elektriğin fiyatı, yarın için en yüksek 17.00 ve 19.00 saatleri arasında 2 bin 700 lira, en düşük 04.00’te 1612 lira olarak tespit edildi.

Gün öncesi piyasada 1 megavatsaat elektriğin aritmetik ortalama fiyatı 2 bin 369 lira 46 kuruş, ağırlıklı ortalama fiyatı ise 2 bin 380 lira 56 kuruş oldu.

Spot piyasada 1 megavatsaat elektriğin fiyatı bugün en yüksek 2 bin 699 lira, en düşük 1324 lira 99 kuruş olarak belirlendi.

Dört büyükler borç şampiyonu

Kulüplerin, Kamuyu Aydınlatma Platformuna (KAP) gönderdiği finansal durum raporlarına göre, 31 Ağustos 2023 itibarıyla en fazla borcu bulunan kulüp Galatasaray oldu.

Sarı-kırmızılı kulüpte (Sportif AŞ), dernek ve diğer ilişkili şirketler/taraflar hariç toplam borç, 9,59 milyar lira.

Borç klasmanında ikinci sırada 8,63 milyar lirayla Fenerbahçe (Futbol AŞ) bulunuyor.

Beşiktaş’ın (Futbol Yatırımları Sanayi ve Ticaret AŞ) borç hanesinde 7,05 milyar lira görünüyor.

Trabzonspor ise (Sportif Yatırım ve Futbol İşletmeciliği AŞ) 4,66 milyar liralık yükümlülükle karşı karşıya.

Kulüplerin alacakları (varlıklar), toplam borcun yarısı bile değil

Kulüplerin toplam 29,93 milyar liralık borcuna karşılık alacak toplamı, ilişkili taraflardan (Dernek ve bağlı şirketler) alacaklar hariç 12,45 milyar lira.

Borç-alacak farkı bağlamında tablolara bakıldığında en borçlu kulüp konumunda Beşiktaş bulunuyor. Siyah-beyazlıların 7,05 milyar liralık borca karşın alacakları 1,78 milyar lira ve net borç-alacak farkı -5,27 milyar lira.

Borç hanesindeki 9,59 milyar liraya karşılık 4,6 milyar lira alacağı bulunan Galatasaray’ın net borç-alacak farkı -4,99 milyar lira.

Fenerbahçe’de 8,63 milyar liralık toplam borcun karşısında 4,26 milyar lira alacak yazılmış durumda ve net borç-alacak farkı -4,37 milyar lira.

Trabzonspor’da ise 4,66 milyarlık toplam borca karşın 1,8 milyar lira alacak mevcut ve net borç-alacak farkı -2,86 milyar lira.

Bu sezonki “açık” -11 milyar lira

Dört büyükler sezonun ilk 3 ayına dair (haziran, temmuz, ağustos) bilançolarını açıklarken, kalan 9 ay için 11 milyar liralık kaynak ihtiyacı dikkati çekiyor.

Fenerbahçe, sezonun ilk 3 aylık bilançosunda 0,91 milyar lira kar açıklasa da sezonun kalan bölümü için en fazla kaynağa ihtiyacı olan kulüp pozisyonunda.

Bu dönemdeki yükümlülüğü 5,18 milyar lira, alacağı ise 1,78 milyar lira olan sarı-lacivertlilerde 3,4 milyar liralık “açık” bulunuyor.

Galatasaray’da 5,9 milyar liralık borca karşın 2,74 milyar alacak mevcut ve 3,16 milyar liralık kaynağa ihtiyaç var.

Bu dönemdeki borcu 2,65 milyar lira, alacağı ise 0,44 milyar lira olan Trabzonspor, sezon bitimine dek 2,21 milyar lira bulmak zorunda.

Beşiktaş’ta ise 0,64 milyar liralık alacağa karşılık 2,81 milyar liralık yükümlülük var ve ulaşılması gereken kaynak 2,17 milyar lira.

Rüzgar enerjisi sektörü 600 bin teknisyen arıyor

Küresel Rüzgar Enerjisi Konseyi (GWEC) ve Küresel Rüzgar Organizasyonu (GWO) tarafından hazırlanan Küresel Rüzgar İşgücü Görünümü 2023 -2027 raporuna göre, karasal ve deniz üstü (offshore) rüzgar enerjisi sektöründe yetişmiş eleman ihtiyacı artış gösteriyor.

Küresel rüzgar enerjisi ilave kapasitesi geçen yıl 78 gigavata ulaştı, 2027’de bu miktarın 155 gigavata çıkacağı öngörülüyor.

Bu yıl küresel rüzgar enerjisi toplam kurulu gücü 1 teravat sınırını aştı. Gelecek 10 yıl içinde de 1 teravatı aşan rüzgar enerjisi gücünün enerji sistemine bağlanacağı hesaplanıyor.

Küresel rüzgar enerjisi sektöründe istihdam sayısı geçen yıl sonu itibarıyla 489 bin 600’e ulaştı.

Rapora göre, küresel rüzgar enerjisi sektörünün gelişimi ve sürdürülebilirliği için 2027’ye kadar 600 bin teknisyenin istihdam edilmesi gerekiyor.

ABD’de ÜFE benzin fiyatlarının etkisiyle beklentinin üzerinde arttı

ABD Çalışma Bakanlığı Eylül ayı Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) verilerini açıkladı.

ABD’de ÜFE Eylül’de aylık bazda yüzde 0,5 arttı. Aynı veriler Ağustos’ta yüzde 0,7 olarak gerçekleşmişti.

Diğer taraftan, ÜFE Eylül’de yıllık bazda yüzde 2,2 artış gösterdi. Ağustos’ta ÜFE yüzde 1,6 artmıştı.

Gıda ve enerji hariç ÜFE ise yüzde 0,3 yükseliş kaydetti.

ABD’de Üretici Fiyat Endeksi’nin Eylül’de yükselen enerji maliyetlerinin etkisiyle beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Bloomberg’in ekonomistlerle gerçekleştirdiği ankete göre ÜFE’nin Eylül’de aylık bazda yüzde 0,3, yıllık bazda 1,6 artış göstermesi bekleniyordu.

ABD’de mortgage faizleri 23 yılın yeni zirvesine ulaştı

Mortgage Bankalar Birliği (MBA) verilerine göre, mortgage başvuruları 6 Ekim ile sona eren haftada bir önceki haftaya kıyasla yüzde 0,6 arttı.

Söz konusu dönemde konut satın almaya yönelik başvurular yüzde 1 ve yeniden finansman başvuruları yüzde 0,3’lük artış kaydetti.

Ülkede 30 yıl vadeli mortgage için ortalama faiz oranı ise yüzde 7,53’ten yüzde 7,67’ye çıkarak yükselişini 5’inci haftaya taşıdı.

Aynı dönemde 15 yıl vadeli mortgage için ortalama faiz oranı da yüzde 6,86’dan yüzde 6,97’ye çıktı.

MBA Başkan Yardımcısı Joel Kan, verilere ilişkin değerlendirmesinde, 30 yıl vadeli mortgage için ortalama faiz oranının 2000’den bu yana en yüksek seviyede olduğunu ve bir ay öncesine kıyasla 40 baz puan arttığını belirtti.

Satınalma başvuruları geçen yılın yüzde 20 gerisinde

Mortgage başvurularının hâlâ durgun olduğunu ve son yılların en düşük seviyelerine yakın seyrettiğini kaydeden Kan, satın alma başvurularının geçen yılın neredeyse yüzde 20 gerisinde olduğunu aktardı.

Kan, yeniden finansman başvurularının da sınırlı olmaya devam ettiğini ve ortalama kredi büyüklüğünün 2017’den bu yana en düşük seviyesine gerilediğini bildirdi.

OECD’den küresel asgari kurumlar vergisi anlaşması

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD), internet sitesinde yayınlanan anlaşma, Google, Amazon, Microsoft ve Facebook gibi internet şirketleri de dahil olmak üzere küresel şirketlerin 2024’ten itibaren en az yüzde 15 vergi oranına tabi tutulmasını sağlamayı amaçlıyor.

OECD, 8 Ekim 2021’de aralarında Çin, Almanya, Fransa, İngiltere, Japonya ve Türkiye’nin de yer aldığı, küresel gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYH) yüzde 90’ınından fazlasını temsil eden 140 ülkenin uluslararası vergi reformuna yönelik anlaşmayı kabul ettiğini açıklamıştı.

Paris merkezli OECD’ye göre anlaşmayla, 17 milyar ila 32 milyar dolar arasında ek küresel vergi geliri sağlayacak ve bundan en çok düşük ve orta gelirli ülkeler kazançlı çıkacak.

OECD, Temmuz 2022’de küresel asgari kurumlar vergisinde yeni kuralların 2024’te yürürlüğe gireceğini açıklamıştı.

Balticconnector hattının onarımının 5 ay sürmesi bekleniyor

Finlandiya sistem operatörü Gasgrid’den yapılan açıklamada, boru hattında 8 Ekim’de olağan dışı basınç düşüşü tespit edildiği anımsatıldı.

Düşüşün fark edilmesinin ardından vanaların kapatıldığı belirtilen açıklamada, “Olağan dışı basınç düşüşünün, deniz gaz boru hattında meydana gelen hasardan kaynaklanan sızıntı olduğuna dair makul şüpheye yol açmıştır. Boru hattı bölümünde tespit edilen hasarın neden olduğu gaz sızıntısı, bölümün izole edilmesi ve vanaların kapatılmasıyla durdurulmuştur” ifadesine yer verildi.

Finlandiya ile Estonya arasındaki gaz iletiminin kesintiye uğradığı vurgulanan açıklamada, şunlar kaydedildi:

“Uzmanların ön tahminlerine göre, onarım çalışmalarının planlanması, gerekli sualtı ekipmanlarının mobilizasyonu ve onarılan boru hattı bölümünün incelenmesi ve devreye alınması da dahil fiili onarım çalışmalarının en az beş ay sürmesi beklenmektedir. Bu nedenle, boru hattını mümkün olan en erken devreye alma tarihi Nisan 2024’ün başları olacaktır. Finlandiya gaz sistemi istikrarlıdır ve Inko LNG terminalinden gaz tedariki güvence altındadır.”

SpaceX’ten potansiyel risk raporuna itiraz

SpaceX, Starlink uydu enkazlarının yaralanma ve ölümlere yol açabileceği endişelerinin yer aldığı “The Aerospace Corporation”ın derlediği analiz raporunu, “abartılı ve yanlış” olarak nitelendirdi.

SpaceX, raporun Starlink uydusunun yeniden dünya atmosferine girişiyle ilgili riskleri “yanlış tanıtan kusurlu bir analize dayandığını” savundu.

The Aerospace Corporation’ın analizleri için şirketin görüşlerine ve bu yöndeki raporlarına başvurmadığı eleştirisinde bulunan SpaceX, raporun düzeltilmesi çağrısı yaptı.

SpaceX, uydularının, operasyonel ömürlerinin sonunda atmosfere giriş sırasında tamamen parçalanacak şekilde tasarlandığını ve Şubat 2020’den bu yana yörüngeden çıkan 325 Starlink uydunun parçalarının yeryüzünde enkazına rastlanmadığını ileri sürdü.

Öte yandan FAA, SpaceX’in itirazlarını gözden geçirdiğini ve The Aerospace Corporation’ın verilerini güncellemek için uzay mekiği ve roket üreticisi şirketiyle iletişim halinde olduğunu bildirdi.

“Orta Doğu’daki gerilim Fed politikasını etkilemez”

Fed Yönetim Kurulu Üyesi Christopher Waller, Filistin ile İsrail arasındaki çatışmanın olası etkilerini değerlendirdi. Waller daha geniş bir çatışma ortamı olmadıkça Orta Doğu’da yaşanan gerilimin Fed’in politikasına doğrudan etkisi olmayacağını belirtti.

Waller enflasyonu hedefe düşürmek konusunda kararlı olduklarını belirterek faiz artırımlarının devam edip etmeyeceğine dair “Bekleyip göreceğiz” ifadesini kullandı. ABD istihdam piyasasının Fed’in sıkı politikasına rağmen şaşırtıcı biçimde dirençli olduğunu kaydeden “reel ekonomi iyi durumda” yorumunu yaptı. Waller Filistin-İsrail arasındaki gerilime dair ”Fed politikasına doğrudan etkisinden bahsetmek zor” dedi.

Fed Guvernörü Bowman da bugün yaptığı açıklamada enflasyondaki yavaşlamaya rağmen ABD Merkez Bankası’nın fiyat istikrarını onarmak için para politikasını daha fazla sıkılaştırması gerektiğini söyledi. Enflasyonun hala yüzde 2’lik hedefin oldukça üzerinde olduğunu kaydeden Waller “Bu da faizin daha fazla yükselmesi ve hedefe dönene dek kısıtlayıcı alanda kalması gerektiğini gösteriyor” dedi.